Grammatica latina

Materie:Appunti
Categoria:Latino

Voto:

1 (2)
Download:1326
Data:22.11.2000
Numero di pagine:7
Formato di file:.doc (Microsoft Word)
Download   Anteprima
grammatica-latina_3.zip (Dimensione: 12.96 Kb)
trucheck.it_grammatica-latina.doc     53.5 Kb
readme.txt     59 Bytes


Testo

Genova, 10 novembre 1999
IL PERIODO IPOTETICO INDIPENDENTE
PROTASI
si (se)
nisi (se non)
APODOSI
INDICATIVO
INDICATIVO
1° TIPO
REALTÀ
(indicativo anche in italiano)
Si hoc credis (credi)
Si volumus (vogliamo) liberi esse
(o congiuntivo, imperativo, ecc., come in italiano)
erras (sbagli)
legibus pareamus (obbediamo)
CONGIUNTIVO
CONGIUNTIVO
2° TIPO
POSSIBILITÀ
PRESENTE (possibilità nel presente o futuro)
PERFETTO (possibilità nel passato)
ossia, con relazione dei tempi (in italiano: congiuntivo, imperfetto o piuccheperfetto)
Si hoc credas (credessi)
Si hoc credideris (avessi creduto)
Si in morbum incideris (fossi caduto)
Si in morbum incideris (fossi caduto)
PRESENTE (per il presente o futuro)
PERFETTO (per il passato)
ossia, con relazione dei tempi (in italiano: condizionale, presente o passato)
erres (sbaglieresti)
erraveris (avresti sbagliato)
tristes simus (saremmo)
tristes fuerimus (saremmo stati)
CONGIUNTIVO
CONGIUNTIVO
3° TIPO
IRREALTÀ
IMPERFETTO (irrealtà nel presente)
PIUCCHEPERFETTO (irrealtà nel passato)
ossia, con relazione dei tempi (in italiano: congiuntivo, imperfetto o piuccheperfetto)
Si hoc crederes (credessi)
Si hoc credidisses (avessi creduto)
Si hoc fecisses (avessi fatto)
Si hoc fecisses (avessi fatto)
IMPERFETTO (per il presente)
PIUCCHEPERFETTO (per il passato)
ossia, relazione dei tempi (in italiano: condizionale, presente o passato)
errares (sbaglieresti)
erravisses (avresti sbagliato)
stultum te esse dicerem (direi)
stultum te esse dixissem (avrei detto)
FRASI N° 81-82-83-84-85-86-87-91-92-93-94-96 PAG. 131
81) Si in te peccavi, ignosce.
Se ho commesso una mancanza nei tuoi confronti, perdonami.
82) Si me interpellas, ego tacebo.
Se mi interpelli, io tacerò.
83) Si id egeris, magnam habebo gratiam.
Se avrai portato fuori ciò proverò una grande gratitudine.
84) Mens, nisi tamquam lumini oleum instilles, exstinguitur senectute.
Se non versi ogni tanto nella lampada l'olio, si estingue con la vecchiaia.
85) Decernatur, patres conscripti, si ita placet.
Si decida, o senatori, se così piace.
86) Si poteris, velim tuam erga me voluntatem conserves.
Se potrai, vorrei che mantenessi la tua volontà nei miei confronti.
87) Si quis illud dicere velit, absurdum sit.
Se qualcuno volesse dire ciò sarebbe inopportuno.
91) Si nihil animus praesentiret in posterum, tantis se laboribus non frangeret.
Se l'animo non presentisse nulla per il futuro non si piegherebbe in così tante fatiche.
92) Nisi Alexander essem, vellem esse Diogenes.
Se non fossi Alessandro, vorrei essere Diogene.
93) Ulixes, si cum sociis bibisset, sub Circe domina turpis fuisset.
Se avesse bevuto con i compagni, Ulisse sarebbe stato vergognoso sotto la tiranna Circe.
94) Si hostes naves occupavissent, portum in sua potestate haberent.
Se i nemici si fossero impadroniti delle navi avrebbero il porto in loro potere.
96) Si unum diem morati essemus, omnibus moriendum fuit.
Se avessimo un solo giorno indugiato, tutti sarebbero dovuti morire.
Ago, -is, egi, actum, -ere; 3°, tr.
Bibo, -is, bibi, -ere; 3°, tr.
Conscribo, -is, -scribi, -scriptum, -ere; 3°, tr.
Conservo, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Decerno, -is, -crevi, -cretum, -ere; 3°, tr.
Dico, -is, dixi, dictum, -ere; 3°, tr.
Exstingo, -is, -stinxi, -stinctum, -ere; 3°, tr.
Frango, -is, fregi, fractum, -ere; 3°, tr.
Habeo, -es, habui, habitum, -ere; 2°, tr.
Ignosco, -is, ignovi, ignotum, -ere; 3°, tr. e intr.
Instillo, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Interpello, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Morior, moreris, mortuus sum (part. fut.
moriturus), mori; 3°, dep., intr.
Moror, -aris, -atus sum, -ari; 1°, dep., tr. e intr.
Occupo, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Pecco, -as, -avi, -atum, -are; 1°, intr.
Placeo, -es, placui, placitum, -ere; 2°, intr.
Possum, potes, potui, posse; intr.
Praesentio, -is, -sensi, -sensum, -ire; 4°, tr.
Sum, es, fui, esse; anom.
Taceo, -es, tacui, tacitum, -ere; 2°, tr. e intr.
Volo, vis, volui, velle; anom., tr.
Genova, 24 novembre 1999
LE PROPOSIZIONI SUBORDINATE CAUSALI
• Cum narrativo (talvolta rafforzato da quippe, utpote, praesertim)
ES.:
Cum id facere non possim, quiesco
Cum id facere non potuerim, quiesco
Cum id facere non possem, quiescebam
Cum id facere non potuissem, quiescebam
Non potendo fare ciò, me ne sto tranquillo
Non avendo potuto fare ciò, me ne sto tranquillo
Non potendo fare ciò, me ne stavo tranquillo
Non avendo potuto fare ciò, me ne stavo tranquillo
• Quod, quia, quoniam +
a) indicativo (causa reale; pensiero di chi parla o scrive)
b) congiuntivo (causa obliqua; pensiero non di chi parla o scrive): tempi come nel cum narrativo
ES.:
Legibus paremus, quia id salutare esse iudicamus
Laudat Africanum Panaetius, quod fuerit abstinens
Noi ubbidiamo alle leggi perché lo giudichiamo salutare
Panezio loda l'Africano perché fu disinteressato (pensiero di Panezio)
• Proposizione relativa con valore causale (talvolta rafforzata da quippe, utpote) + congiuntivo come nel cum narrativo
ES.:
A consule perfugae necati sunt (quippe) qui patriam prodidissent
I disertori furono fatti giustiziare dal console (come quelli che) perché avevano tradito la patria
• Quandoquidem, quando (dal momento che...), siquidem (dato che...; se é vero che...) + indicativo
• ESPRESSIONI PARTICOLARI:
1) est quod (c'è motivo che...; perché)
causa est quod (c'è motivo che...; perché)
non est quod (non c'è motivo che...; perché)
nihil est quod (non c'è nessun motivo che...)
quid est quod...? (che motivo c'è che...?)
quid est cur...? (che motivo c'è che...?)
quid est quare...? (che motivo c'è che...?)
2) non quod (+ congiuntivo) ..., sed quia (+ indicativo) ... = non perché ..., ma perché ...
FRASI N° 35-36-37-38-41-42-43-46-47-51 PAG. 130
35) Nos legibus paremus quia id salutare esse iudicamus.
Noi obbediamo alle leggi perché riteniamo che ciò sia vantaggioso.
36) Gaudete et exsultate, quoniam merx vestra copiosa est in caelis.
Gioite ed esultate, poiché la vostra ricompensa è abbondante nei cieli.
37) Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu nostrae provinciae absunt.
I Belgi sono i più forti di tutti questi insieme, poiché sono lontani dal lusso della nostra provincia.
38) Socrates accusatus est quod iuventutem corrumperet.
Socrate fu accusato poiché corrompeva la gioventù.
41) Cum id facere non possem, quievi.
Non potendo fare ciò, mi sono riposato.
42) Cum temptavissent Titani in caelum ascendere, eos Iuppiter in Tartarum deiecit.
Avendo tentato i Titani di salire nel cielo, Giove li gettò giù nell'Inferno.
43) Quando hoc bene successit, hilarem hunc sumamus diem.
Dal momento che questa cosa ha avuto esito favorevole, consideriamo questo giorno felice.
46) Nulla est causa quod accusem senectutem.
Non c'è nessun motivo per il quale accuso la vecchiaia.
47) Quid est quod tuus dolor tantopere te commoveat?
Che motivo c'è che il tuo dolore ti turbi a tal punto?
51) Tarquinius Priscus elegans erat, quippe qui oriundus Corintho esset.
Tarquinio Prisco era raffinato perché era originario di Corinto.
Absum, afui, afuturus, abesse; intr.
Accuso, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Ascendo, -is, -scendi, -scensum, -ere; 3°, tr. e intr.
Commoveo, -es, -movi, -motum, -ere; 2°, tr.
Corrumpo, -is, -rupi, -ruptum, -ere; 3°, tr.
Deicio, -is, -ieci, -iectum, -ere; 3°, tr.
Exsulto, -as, -avi, -atum, -are; 1°, intr.
Gaudeo, -es, gavisus sum, -ere; 2°, semidep., tr. e intr.
Pareo, -es, parui, paritum, -ere; 2°, intr.
Quiesco, -is, quievi, quietum, -ere; 3°, intr.
Succedo, -is, -cessi, -cessum, -ere; 3°, raram. tr. e intr.
Sumo, -is, sumpsi, sumptum, -ere; 3°, tr.
Tempto, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Genova, 1 dicembre 1999
VERSIONE N° 23 PAG. 65
UNA VITTORIA ROMANA
Fabius consul, postquam Decius collega interfectus erat, praefectos equitum iussit ad latus Samnitium circumducere alas, suosque signa inferre contra hostem. Quia ab hostibus non resisti vidit, cum collegisset omnia subsidia, quod erat robur adhuc integrum, legiones concitavit atque hostes invasit. Aliquamdiu acriter pugnatum est, nec sustinuerunt Samnites impetum et ad sua castra cursu ferebantur. Tum Fabius, aedem Iovi Victori spoliaque hostium cum vovisset, ad castra Samnitium perrexit, quo multitudo omnis consternata agebantur. Sub ipso vallo, quia tantam multitudinem portae non recepere, pugna ab exclusis temptatur; tum, pilis ceterisque telis omissis, res gladiis geritur; ibi complures hostes et Gellius Egnatius, imperator Samnitium, cadit. Compulsi deinde intra vallum hostes, parvoque certamine castra capta sunt. Deinde Decii corpus quaesitum est relatumque cum multis militum lacrimis. Fabius collegae funus quo debebat honore celebrat.
Il console Fabio, essendo stato il collega Decio ucciso, ordinò che i comandanti dei cavalieri conducessero le ali intorno al lato dei Sanniti e che dessero l'assalto contro il nemico. Poiché vide che non era opposta resistenza da parte dei nemici, avendo raccolto tutti i rinforzi, poiché l'energia era ancora integra, infiammò le legioni e aggredì i nemici. Si combatté per molto tempo acremente, i Sanniti non sostennero l'impeto e si portavano di corsa al loro accampamento. Allora Fabio, avendo consacrato un tempio e i trofei dei nemici a Giove Vincitore, si avviò verso l'accampamento dei Sanniti e tutta la moltitudine, spaventata, si mosse verso questo luogo. Sotto lo stesso riparo, poiché non accolsero all'entrata una così grande moltitudine, la battaglia era attaccata dagli esclusi; infatti, deposti i giavellotti e gli altri dardi, si combatteva con le spade; allora, molti nemici e Gellio Egnazio, comandante dei Sanniti, morirono. Quindi, spinti i nemici dentro una trincea, dopo un piccolo scontro l'accampamento venne conquistato. In seguito si cercò il corpo di Decio e venne riportato con molte lacrime dei soldati. Fabio celebrò con onore il funerale del collega al quale lo doveva.
Ago, -is, egi, actum, -ere; 3°, tr.
Cado, -is, cecidi, part. fut. casurus, cadere; 3°, intr.
Capio, -is, cepi, captum, -ere; 3°, tr.
Celebro, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Circumduco, -is, -duxi, -ductum, -ere; 3°, tr.
Colligo, -is, -legi, -lectum, -ere; 3°, tr.
Compello, -is, -puli, -pulsum, -ere; 3°, tr.
Concito, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Consterno, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Debeo, -es, -ui, -itum, -ere; 2°, tr.
Excludo, -is, -clusi, -clusum, -ere; 3°, tr.
Fero, fers, tuli, latum, ferre; 3°, tr.
Gero, -is, gessi, gestum, -ere; 3°, tr.
Infero, infers, intuli, illatum, inferre; anom., tr.
Interficio, -is, -feci, -fectum, -ere; 3°, tr.
Invado, -is, -vasi, -vasum, -ere; 3°, tr. e intr.
Iubeo, -es, iussi, iussum, -ere; 2°, tr.
Omitto, -is, omisi, omissum, -ere; 3°, tr.
Pergo, -is, perrexi, perrectum, -ere; 3°, tr.
Praeficio, -is, -feci, -fectum, -ere; 3°, tr.
Pugno, -as, -avi, -atum, -are; 1°, intr.
Quaero, -is, quaesivi (quaesii), quaesitum, -ere; 3°, tr.
Recipio, -is, -cepi, -ceptum, -ere; 3°, tr.
Refero, refers, retuli (rettuli), relatum, referre; tr.
Resisto, -is, -stiti, -ere; 3°, intr.
Sum, es, fui, esse; anom.
Sustineo, -es, -tinui, -tentum, -ere; 2°, tr.
Tempto, -as, -avi, -atum, -are; 1°, tr.
Video, -es, vidi, visum, -ere; 2°, tr.
Vinco, -is, vici, victum, -ere; 3°, tr.
Voveo, -es, vovi, votum, -ere; 2°, tr.
Genova, 15 dicembre 1999
VERSIONE N° 25 PAG. 66
UNO SCITA AMMONISCE ALESSANDRO
.

Esempio